Ülkemizde ve yakın bölgelerde yaşanan akılla, insani ve etik değerlerle, bilimsel düşünceyle bağdaşmayan gelişmelere ve gelecek için öngörülebilen felaketlere tanık oldukça kaygı duymamak, üzülmemek imkânsız, belki de sorun yalnızca tanıklık yapmakta. Uygarlıkların, kültürlerin, filozofların, bilim adamlarının, güzel insanların anası Anadolu gözyaşlarına boğulmuştur mutlaka. Anadolu insanlık tarihi ve uygarlıklar yönünden son derece önemli bir coğrafyadır ve önemli göçlere tanıklık etmiş, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır.

Göbeklitepe buluntularından elde edilen sonuçlara göre 11.600 yıl önce “Pre-Pottery Neolithic (Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem)”e kadar uygarlığın izleri sürülebilen Anadolu’da Hatti, Hitit, Luviler, Urartu, Lidya, Frigya, İyon, Akad, Makedonya, Pers, Yunan, Roma, Arap, Selçuklu, Osmanlı ve Türkiye gibi pek çok uygarlık ve devlet var olmuştur. Bu coğrafya medeniyetler yumağı olup tahminin 30’a yakın medeniyetten bahsedilmektedir. Anadolu’da sayısız kültür hazinesinin yanı sıra bu topraklarda ortaya çıkan felsefe ve bilimsel gelişmelere bakıldığında muhteşem bir tablo ile karşılaşırız. Tablonun ressamları olan filozofların düşünceleri resimde kendini gösterirler.

Felsefe tarihinin başlangıcında antik çağ filozofları son derece önemli yer tutarlar. Bu filozofların ve dönemin bilim adamlarının önemli bir kısmı Anadolu topraklarında yaşamışlar ve düşüncelerini yaymışlar, günümüz biliminin öncülüğünü yapan eserlerini vermişlerdir. Özellikle Antik çağda doğa olaylarının kişileştirilmesine, söylemlerle ve simgelerle mitleştirilip tapınılmasına ve pagan tanrılarına karşı çıkıyor, sorguluyor ve araştırıyorlardı. Her şeyi bilimle açıklayacaklarına inanıyorlar ve sorgulayarak, bilimin kapısını aralıyorlardı. Biliminin yetiştirdiği filozofların coğrafyası olarak Anadolu kentleri ağırlıkta olarak görüle bilir.

 Özellikle Medeniyetlerin birleşme noktası Anadolu’dan o medeniyetlerle birlikte adını tarihe yazdırmış nice insanlar gelip geçmiş… Özellikle Ege felsefenin filizlendiği yer olarak kabul ediliyor. Listemizde düşünceleri, teori ve kuramlarıyla insanlığa yön vermiş Egeli filozoflara başta olmak üzere Anadolu’nun yetiştirmiş olduğu bilim insanlarını tanıyalım.

İŞTE BULABİLDİĞİMİZ ANADOLU’LU FİLOZOFLAR

Dünya ozanlarının babası Homeros İzmirli'ydi. Dünya tarihinin atası Heredot Bodrum'lu. Bilimin, felsefenin babası Thales Söke'liydi. Antik çağın en büyük bilgesi Bias da Söke’li. Coğrafyanın babası Strabon Amasya’lıydı. Dünyanın ilk şehir planlamacısı Hippodamos Aydın'lı. Cepte taşınabilen güneş saatlerini icat eden Eudoxus Datça'lıydı. Dünyanın Yedi Harikasından biri olan İskenderiye Feneri'ni yapan mimar Sostratus da Datça'lı. Anadolu halklarının savunucusu Hektor Çanakkale’liydi. Jule Verne’den asırlar önce uzay romanları yazan Lukianos Adıyaman'lı. Büyük İskender'e “Gölge etme, başka ihsan istemem” diyen, gündüz elinde kandille “adam arıyorum” diye dolaşan Diyojen Sinop’luydu. Ressamlar prensi Perhasios Efes’li. "Güneşe ve aya tapılmaz, ikisi de taş kütlesi" diyen Anaxagoras Urla'lıydı. Geometrinin öncülerinden matematikçi Apollonius Antalya'lı. Pausanias Manisa’lıydı, Aspasia Milet’li kadın filozof idi. Hipparchia – Kinik okulundan, Antik Egeli kadın filozof. Felsefeci Anaksimenes Milet’liydi. Felsefeci Ksepohanes İzmir’liydi.  Filozof Anaxagoras Urla’lıdır. Fiozof Anaksımandros Milet’liydi. Filozof Doktor Galen Bergama’lıydı. Vs…

Bu ANADOLU toprakları bilgelerin topraklarıydı.  İbni Haldun "COĞRAFYA KADERDİR"  "İNSAN YAŞADIĞI YERE BENZER" diyor. Ve şunu çok anlıyoruz ki Homeros'tan Heredot'a, Dede Korkut'tan Yunus'a ANADOLU en az 3000 yıllık bir kütüphanedir.

O zaman şu soruyu sormadan edemiyorum… Bu coğrafyanın artılları olan bizler, neden günümüz dünyasının bilim sahasında yeterince yerimizi alamıyoruz… Neden?

Adnan GÜLLÜ Tarih Araştırmacısı & Eğitimci- Yazar