Tarih insanlığa düşünce aşılayan, insanların farklı kültürleri, uygarlıkları ve toplumları tanımalarını sağlayan bilim dalıdır. Daha önemlisi tarih, sadece geçmişi anlatan bir bilim dalı değildir aynı zamanda tarih bilimi bugünü anlayabilmenin anahtarıdır. 

Yarbay Yukichi Tsumura ya da bilinen adıyla Yarbay Çomora veya Yarbay Çomura, Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri'nde görev yapmış bir deniz subayı.

Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde Ruslarla savaşan 65 binden fazla Osmanlı askeri esir düşmüştü. Bu askerlerin bir kısmı Rusya VLADİVOSTOK’taki kamplara gönderilmişti. Rus Çarlığı tarafından 1.Dünya Savaşı sırasında tutsak alınmış ve Sibirya'da bir esir kampında tutulmakta olan askerler ve ailelerinden oluşan 1012 Türk esiri, 1918 yılında Beyaz Ordu kuvvetlerine destek vermek amacıyla bölgeyi işgal eden Japon İmparatorluk Ordusu tarafından ele geçirildi. 1918’de Japon donanması bu kenti işgal edince, Osmanlı esirlerinin sorumluluğu da onlara geçti.

  Japonlar 1921’de Türk askerlerini İstanbul’a gönderme kararı aldılar. 1921 yılının Şubat ayında, diğer İtilaf Devletleri'nin bu yönde bir talebi olmamasına karşın Japon İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu'nun da diplomatik ve ekonomik çabalarıyla bu tutsakları İstanbul Hükümeti'ne teslim etme kararı aldı Ankara hükümeti esir askerlerin getirilmesi için 48 bin sterlin göndermiş, Japon hükümeti de Heimei Maru gemisiyle Yarbay YUKİCHİ TSUMURA’yı görevlendirmişti.

Esir kaldıkları dönemde bazıları aile kuran askerler, Japon gemisiyle 23 Şubat 1921’de yola çıkmıştı..  Japon hükümeti bu görev için Japoncada ’‘Parlak Güneş’ anlamına gelen Heimei Maru gemisini ve YARBAY YUKİCHİ TSUMURA (YARBAY ÇOMORA)’ yı görevlendirdi. Esirlik sırasında aile kuran 1012 Türk askeri, 19 kadın ve 17 çocuk Heimei Maru gemisine 23 Şubat 1921’de bindirildi.

1921 Şubat ayının sonunda Vladivostok'tan yola çıkan Heimei-maru gemisi 3 Nisan tarihinde Süveyş Kanalı'nı geçerek Akdeniz'e ulaştı. 45 gün süren yolculuğun ardından Ege Denizi’ne girdi 5 Nisan tarihinde Çanakkale Boğazı’na ulaşmak üzereyken MİDİLLİ Adası açıklarında Yunanistan Krallığı donanması tarafından durduruldu

. İzmir’i işgal eden Yunanistan, Türk askerlerinin kendilerine teslim edilmesini istedi. YARBAY TSUMURA ise gemideki hiç kimsenin teslim edilmeyeceğini ve gerekirse savaşacakları yanıtını verdi. Tsumura’nın kararlı tutumu Yunan askerlerine geri adım attırdı.

Midilli Adası’na çekilen gemide erzak sıkıntısı başladı. Japon Yarbay Tsumura gemideki esir askerlerle beraber PİRE LİMANINA çekildi. Yunan baskısına boyun eğmeyen Japon Yarbay, Türk askerleriyle birlikte 8 ay gemide sıkıntı çekti.

 Midilli Adası’na çekilen gemide erzak sıkıntısı başladı. Japon Yarbay, Türk askerlerin esaretinin bitmesi için çaba harcarken, Cemiyet-i Akvam, hastalar, kadınlar ve çocuklardan oluşan 395 kişiyi ‘OLİMPOS’ adlı Yunan vapuruyla İstanbul’a gönderdi. Heimei Maru ise Yarbay Tsumura komutasında gemideki esir askerlerle beraber Pire Limanı’na çekildi.

 Yunan baskısına boyun eğmeyen Japon yarbay, Türk askerleriyle birlikte 8 ay gemide sıkıntı çekti. Osmanlı kuruluşu Hilal-i Ahmer’in (Kızılay) girişimleri ve Japon yarbayın mektuplarıyla uluslararası Cemiyet-i Akvam, askerleri İtalya’da bir adaya gönderdi. Heimi-Maru gemisi 18 Ekim 1921’de Malta yakınlarındaki ASİNARA ADASI’na ulaştı. Esirler adaya çıkarılırken, Heimei-Maru gemisi de görevini tamamlamış olmasının verdiği gurur ile Japonya’ya döndü. 25 Haziran 1922’de ise Kızılay, Ümit Vapurunu göndererek Türk askerlerini İstanbul’a getirdi.

Adnan GÜLLÜ Tarih Araştırmacısı & Eğitimci-Yazar

Kaynak: Heymeymoro Adnan Şenel Eşik Yayınları

Vladivostok’tan Asinara Adasında Türk Esirleri Atatürk Dergisi 2005/1-23