İzmir Konak Belediyesi “Kent Tarih Gezileri “ adı altında Çanakkale tarih gezi programı gerçekleştirdi. Bende davet edildim. Gurup halinde gecenin 24.00’ünde otobüsle yolculuğumuz İzmir’den başladı ve sabaha karşı Çanakkale limanına geldik. Sabahın ilk ışıkları ile 05.30’da Eceabat’a arabalı vapur ile ulaştık.

Bizlere ikram edilen kahvaltıdan sonra, rehber emekli öğretmen Faruk Çil’in eşliğinde Gelibolu yarımadasında ki tarihi savaş laboratuvarını ziyaretine başladık. Tabyalarda ki savaş hikâyelerini dinledikçe ne çok az şeyler bildiğimizi anladık. Okumakla, görmenin bambaşka bir şeyler olduğunu orada öğrendik. Türkiye’nin birçok belediyesi ve üniversiteleri o coğrafyaya eserler bırakmışlar ve bırakmaya da devam ediyorlar.

 Gezmekle doyulmayan ve bir milletin yokluklar içerisinde dünyayı yenenlere karşı ölüm kalım mücadelesi verdiklerinin belgelendiği yerdir Çanakkale. Her karesi buram buram tarih kokan coğrafya da Türk şuurunun şahlandığı yerdir Çanakkale. Alman emperyalizmin Türk Milletini nasıl tuzağa düşürdüğü ve sömürdüğü yerdir Çanakkale. Her Türk genci mutlaka ama mutlaka bu coğrafyayı rehber öncülüğünde gezmelidir. Türkiye Cumhuriyeti’nin Devleti’nin önsözünün yazıldığı yerdir Çanakkale. Kurtuluş Savaşı’nın meşalesinin ateşlendiği yerdir Çanakkale. Kısacası gerçeklerle, efsanelerin harmanlandığı ve her karesinde bir hikâye barındıran bu coğrafya bir destanın yazıldığı yerdir Çanakkale.

ÇANAKKALE SAVAŞI:

Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı içinde gerçekleşmiş bir muharebedir. I. Dünya Savaşı sırasında 1915-1916 yılları arasında yapılan Çanakkale Savaşı, Gelibolu Yarımadası’nda gerçekleşmiştir ve Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri çarpışmıştır. Gelibolu Yarımadası’nın konumu itibarıyla savaş karada ve denizde sürdürülmüştür. İtilaf Devletleri Osmanlı’nın başkenti olan İstanbul üzerinde bazı amaçlara sahipti. Bu amaçlar boğazların denetimini ele geçirmek ve bu şekilde Rusya ile sağlıklı bir ticaret yapmaktır. Ayrıca Almanya müttefiki olan Osmanlı Devleti’ni savaş dışında bırakarak savaşı kazanmak istemektedirler. Bu amaçlar doğrultusunda ilk olarak Çanakkale Boğazı’na giren İngiliz savaş gemileri 18 Mart 1915’te Nusret mayın gemisi aracılı ile döşenen mayınlara çarparak denize gömülmüştür.

 Mustafa Kemal Atatürk savaşın Anafartalar, Conkbayırı, Kilitbahir ve Arıburnu cephelerinde düşmanı yenmek için askerin her şeyi ortaya koymasını emretmiş ve “Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum” demiştir. Tüm çabaların sonucunda düşmanı yenen Mustafa Kemal çok önemli başarılar elde etmiştir. Tüm bu saldırılarda başarısız olan İtilaf Devletleri geri çekilmiştir ve iki tarafta da büyük kayıplar verilmiştir.

1.DÜNYA SAVAŞINA GİRERKEN ÜLKELERİN NÜFUSU

İTTİFAK DEVLETLERİ 1915’TEKİ NÜFUSLARI: 1- Almanya: 79.000.000, 2- Avusturya - Macaristan: 55.000.000, 3- Osmanlı: 29.000.000, 4- Bulgaristan: 5.300.000. Toplam: 168.300.000 kişi.

İTİLAF DEVLETLERİ 1915’TEKİ NÜFUSLARI: 1- İngiltere: 461.000.000, 2-Rusya: 181.000.000, 3- ABD: 111.000.000, 4- Fransa: 84.000.000, 5- Japonya: 78.000.000, 6- İtalya: 38.000.000, 7- Belçika: 16.000.000, 8- Portekiz: 15.000.000, 9- Romanya: 8.000.000, 10- Sırbistan: 5.000.000, 11- Yunanistan: 5.000.000, 12- Karadağ:  435.000. Toplam: 1.002.435.000 kişi.

1.DÜNYA SAVAŞINDA SİLAHALTINA ALINAN ASKER SAYISI

İTTİFAK DEVLETLERİ: 1- Almanya: 11.000.000, 2- Avusturya-Macaristan: 7.800.000, 3- Osmanlı:                2.900.000 ve 4- Bulgaristan: 1.200.000. Toplam: 22.900.000 kişi.

İTİLAF DEVLETLER: 1- Rusya: 12.000.000, 2- İngiltere: 8.900.000, 3- Fransa: 8.400.000, 4- İtalya:                5.600.000, 5- ABD: 4.750.000, 6- Japonya: 800.000, 7- Sırbistan: 750.000, 8- Romanya: 750.000, 9- Belçika:             300.000, 10- Yunanistan: 250.000, 11- Portekiz: 100.000, 12- Karadağ: 50.000. Toplam: 42.700.000 kişi.

ÇANAKKALE SAVAŞI ŞEHİT SAYISI VE ZAİYATLARI

ŞEHİT TERİMİ: Şehit kelimesi Arapça kökenli bir kelime olup; kutsal bir ülkü, din veya inanç uğrunda ölen kimse anlamına gelir. Din veya inanç uğrunda ölünmesine “şehadet” adı verilir. Dünya genelindeki birçok dinde şehit ve şehadet kavramına rastlanmamaktadır. Türkçe ’de şehit kavramı zamanla dini anlam ile birlikte vatanını veya milletini müdafaa yolunda ölen herkes için kullanılır hale gelmiştir.

ZAİYAT TERİMİ: Zayiat terimi kelime anlamına bakıldığında “yitik, kayıp” anlamı taşımaktadır. Türk Dil Kurumu tarafından da aynı anlamla belirtilmiştir. Savaş söz konusu olduğunda ise daha kapsamlı bir anlam kazanır. Ordu zayiatı olarak kabul edilenler, her ne şekilde olursa olsun savaş dışı kalanlar olarak kabul edilir. Savaşta yaşamını yitirenler, kaybolanlar, esir düşenler, ağır veya hafif yaralılar ve hatta savaştan kaçanlar bile zayiat olarak kabul edilmiştir. Savaşta yaşamını yitirenler zayiat kavramı içerisinde alsa da, zayiat demek ölü demek değildir.

OSMANLININ ÇANAKKALE SAVAŞI ASKER KAYIPLARI

Şehit Sayısı: 59.408. Hastane Kayıpları: 21.000. Kayıp ve Esirler: 11.000. Hasta veya Savaş Dışı Kalanlar: 64.000. Yaralılar: 97.000. Toplam: 252.408 kişi.

ÇANAKKALE SAVAŞI’NDAKİ MÜTTEFİKLERİN ASKER KAYIPLARI

1.Müttefik toplamı: 141.109, 2- Birleşik Krallık: 73.485, 3- Fransa Krallığı: 27.000, 4- Avustralya (1): 27.594, 5- Yeni Zelanda (2): 7.247 ve 6- Hindistan: 4.779.

Çanakkale’yi Tanımayan, Vatana Sadakati Bilemez!

Adnan GÜLLÜ Tarih Araştırmacısı – Eğitimci-Yazar