Elbistanlı Lütfi (Köker) Bey ve Maraş’a İstiklal Madalyasının Verilmesi

Belediye Başkanı Lütfi (Köker) Bey Aslen Elbistanlıdır, Dr. Mustafa Köker’in kardeşidir. 1909 yılında Maraş’ta Türk olarak eczane açan ilk kişidir. Maraş Kurtuluş savaşı sırasında birçok cephede fiilen görev almıştır. Savaş sonrası ilk devre (1922- 1925) yılları arasında Maraş Belediye Başkanlığı görevinde bulunmuştur. Lütfi Köker Bey, Belediye Başkanlığı görevini yürütürken TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa (ATATÜRK), Maraş Belediyesinden savaşta yararlılık gösteren kişilerin isim listesini göndermelerini istedi ve bu kişilere İstiklal Madalyası verileceğini açıkladı. Fakat dönemin Lütfi Köker Başkanlığında toplanan belediye meclis üyeleri uzun tartışmalar sonucu, tüm Maraş halkının Maraş zaferinin kazanılmasında eşit payı olduğunu ve sadece birkaç kişiye madalya verilmesinin haksızlık olacağına karar verdiler. Bu kararlarını da telgrafla TBMM ‘sine bildirmeleri üzerine, TBMM tarafından İstiklal Madalyasının Maraş iline verilmesine karar verildi.

Bu muhteşem savaşla elde edilen Maraş zaferi önce TBMM tarafından 5 NİSAN 1925 tarihli ve 2626 sayılı kararı ile KIRMIZI ŞERİTLİ İSTİKLAL Madalyası ile onurlandırılmış ve şehir o dönemde dünyada ve Türkiye’de İlk madalyalı şehir unvanını kazanmıştır. İkinci olarak;  TBMM 5 NİSAN 1926 günü, Maraş Savaşında yararlılık gösterdikleri için ödüllendirilmesi şehir tarafından önerilen 271 kişiden 166 kahramanın istiklal madalyası ile taltif edilmesi kararlaştırmıştır. Listenin 153’üncü sırasına ”Maraş Namına İstiklal Madalyası İtası” yazılarak kurtuluş hareketine katılan bütün Maraş halkıda ayrıca taltif edilme onuruna sahip olmuştur. Üçüncü olarak; TBMM 12 Şubat 1973 tarihinde 14446 sayılı kararı ile Maraş ilinin adını, maalesef kurtuluşundan 53 yıl sonra, KAHRAMANMARAŞ olarak değiştirmiştir. Esasen şehir örnek ve başarılı topyekûn savaşı ile bu unvanı 1920’de hak etmiştir.

T.C. RESMİ GAZETE

Tarih     : 12 Şubat 1973 Pazartesi

Sayı       : 14446

Maraş İli Adı “KAHRAMANMARAŞ” Olarak Değiştirilmesi Hakkında Kanun

Kanun No: 1657 kabul tarihi 07.03. 1973

Madde 1- Maraş İli “Kahramanmaraş İli” olarak değiştirilmiştir.

Madde 2 Bu kanun yayım tarihinde yürürlüğe girer

Madde 3 Bu kanunu İçişleri Bakanı yürütür. 09.02.1973 

ARŞİV BELGELERE GÖRE MARAŞ ADININ KAHRAMANMARAŞ OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİ TALEBİ

Maraş’ın Kurtuluşunu bir telgrafla kutlayan Mustafa kemal Paşa, bu telgrafta Maraş’ı “Kahraman” sıfatı ile birlikte kullanmak suretiyle onurlandıran ilk kişi oldu. Mustafa Kemal Paşa Maraş Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ve Belediye riyasetine gönderdiği tebrik telgrafında şunları söyledi “ Batı medeniyetinin lideri olduğunu iddia eden Fransızların zulüm ve yolsuzluğuna ve 10 yıldan beri hâkimiyetini yok etmek hareketine karşı milletimiz silah müdafaaya mecbur olmuştur. 20 güne yakın bir zaman zarfında Ermenilerle birleşen Fransız kuvvetlerine her türlü mahrumiyet içinde karşı koyan ve başarılı olan Kahraman Maraşlıları bütün memleket namına tebrik ederiz. Maraşlıların bu kahramanca müdafaaları ile millet davasının azamet ve yüceliğini milletimizin yaşamak, bağımsız olarak yaşamak hususundaki iradelerinin bütün dünyaya karşı ilan ettiler. Şehitlerimize dualar, kahramanlarımıza hürmetler,  selamlar  “ dedi.

TBMM’nin açılmasından sonra ki süreçte Maraş’ın adının “Kahramanmaraş” olarak değiştirilmesi gündeme geldi. Dâhiliye Nezareti konuyla ilgili olarak “Esbab-ı Mucibe Layihası “ hazırladı. Buna göre; Maraşlıların Milli Mücadele’deki fedakârlığı ve kahramanca mücadelesinden söz edilmiş söz edilmiş ve Maraş Çiftçi murahhasaları İkdisat Kongresi’ne müracaat ederek Maraş’ın adının “Kahramanmaraş” olarak değiştirilmesini talep etmişlerdir.

Bunun gerekçesi olarak ise Anadolu’nun güneyinde yer alan Maraş Livasının işgale uğradığı, ancak Maraşlıların buna karşı çıkarak kahramanca bir mücadele sergiledikleri, bütün imkânsızlara rağmen düşmanı şehirlerinden barındırmadıkları, bunun işgale uğrayan diğer şehirlerde de direniş azim ve kararlılığını artırdığı, Maraş’ın milli mücadele ruhunun oluşmasında çok büyük bir ol oynadığı belirtildi. İşgalciler tarafından kuşatılmış Ayıntap(Gaziantep) in kurtuluşunda da Maraşlıların önemli hizmetleri olduğu ifade edildi. Bu büyük başarıyı österen şehrin “Menakıp-ı Tezkiri” için “Kahraman” unvanını hak ettiği ifade edildi. Dâhiliye Vekâleti, Dâhiliye Vekili Ali Fethi Bey’in bilgisi dâhilinde ve bu gerekçelerle bir kanun müsveddesi hazırlayarak 29 MART 1923 (29/03/1339) tarihinde 1277/10689 numaralı kararla Hüseyin Rauf Bey başkanlığında ki İcra Vekilleri Heyeti’ne sundu. Ancak İcra Vekilleri Heyeti’nin 29.03.1923 tarihli toplantısında, taslağın kanunlaştırılmayarak iade edilmesine karar verilmiştir. Maraş 1973 yılına kadar “KAHRAMANLIK” unvanın almaya muvaffak olamadı. 

Daha sonraki dönemde bu mesele tekrar gündeme getirilmiştir. 1969 yılında Maraş milletvekilleri İbrahim Öztürk, Mehmet Zekeriya Kürşadîn Maraş İli adının “KAHRAMAN” olarak değiştirilmesine dair vermiş oldukları kanun teklifi sonucu isim değişikliği meselesi, hem Millet Meclisi ve hem de Cumhuriyet Senatosu gündemine alınmıştır. Kanun teklifi hakkında Millet Meclisi İçişleri Komisyonu olumlu, Cumhuriyet Senatosu ise olumsuz rapor hazırlamışlardır. Hem kanun teklifi ve raporlar, her iki mecliste ayrı ayrı görüşülmüş ve oylanmış ancak farklı sonuçlar çıkmıştır. Kanun teklifi öncelikle Millet Meclisinde kabul edilirken Cumhuriyet Senatosun’da reddedilmiş ve Millet Meclisi’ne iade edilmişrir. Daha sonra TBMM ‘de yeniden gündeme alınan bu teklif 6 Şubat ‘ta Mecliste müzakere edilerek tamalandı. Bu görüşmelerde Cumhuriyet Senatosu’nun ret kararı kabul görmemiş ancak Anayasanın 92. Maddesinin 8. Bendine göre 226 kabul oyunun çıkması zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Yapılan oylamada yeter sayısına ulaşılmıştır. Bu suretle TBMM’de evvelce kabul edilen metin kanunlaşmıştır. TBMM’nin 7 ŞUBAT 1973 tarihinde aldığı 1657 numaralı kararla şehrin adı “ KAHRAMANMARAŞ” olarak değiştirilmiştir. Kanun 12 ŞUBAT 1973 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.   

Not: Maraş Milli Mücadelesi- Doç.Dr. Erhan Alpaslan 

        Milli Mücadelenin İlk Zaferi -Necla Güney

       TBMM Tutanak Dergisi 3.D.33.C.52.B s 147-148

       T.C. Resmi Gazete, sayı 14446, 12 Şubat 1973              

(Adnan GÜLLÜ Tarih Araştırmacısı & Eğitimci-Yazar)