Elbistanl? Lütfi (Köker) Bey ve Mara?’a ?stiklal Madalyas?n?n Verilmesi

Belediye Ba?kan? Lütfi (Köker) Bey Aslen Elbistanl?d?r, Dr. Mustafa Köker’in karde?idir. 1909 y?l?nda Mara?’ta Türk olarak eczane açan ilk ki?idir. Mara? Kurtulu? sava?? s?ras?nda birçok cephede fiilen görev alm??t?r. Sava? sonras? ilk devre (1922- 1925) y?llar? aras?nda Mara? Belediye Ba?kanl??? görevinde bulunmu?tur. Lütfi Köker Bey, Belediye Ba?kanl??? görevini yürütürken TBMM Ba?kan? Mustafa Kemal Pa?a (ATATÜRK), Mara? Belediyesinden sava?ta yararl?l?k gösteren ki?ilerin isim listesini göndermelerini istedi ve bu ki?ilere ?stiklal Madalyas? verilece?ini aç?klad?. Fakat dönemin Lütfi Köker Ba?kanl???nda toplanan belediye meclis üyeleri uzun tart??malar sonucu, tüm Mara? halk?n?n Mara? zaferinin kazan?lmas?nda e?it pay? oldu?unu ve sadece birkaç ki?iye madalya verilmesinin haks?zl?k olaca??na karar verdiler. Bu kararlar?n? da telgrafla TBMM ‘sine bildirmeleri üzerine, TBMM taraf?ndan ?stiklal Madalyas?n?n Mara? iline verilmesine karar verildi.

Bu muhte?em sava?la elde edilen Mara? zaferi önce TBMM taraf?ndan 5 N?SAN 1925 tarihli ve 2626 say?l? karar? ile KIRMIZI ?ER?TL? ?ST?KLAL Madalyas? ile onurland?r?lm?? ve ?ehir o dönemde dünyada ve Türkiye’de ?lk madalyal? ?ehir unvan?n? kazanm??t?r. ?kinci olarak;  TBMM 5 N?SAN 1926 günü, Mara? Sava??nda yararl?l?k gösterdikleri için ödüllendirilmesi ?ehir taraf?ndan önerilen 271 ki?iden 166 kahraman?n istiklal madalyas? ile taltif edilmesi kararla?t?rm??t?r. Listenin 153’üncü s?ras?na ”Mara? Nam?na ?stiklal Madalyas? ?tas?” yaz?larak kurtulu? hareketine kat?lan bütün Mara? halk?da ayr?ca taltif edilme onuruna sahip olmu?tur. Üçüncü olarak; TBMM 12 ?ubat 1973 tarihinde 14446 say?l? karar? ile Mara? ilinin ad?n?, maalesef kurtulu?undan 53 y?l sonra, KAHRAMANMARA? olarak de?i?tirmi?tir. Esasen ?ehir örnek ve ba?ar?l? topyekûn sava?? ile bu unvan? 1920’de hak etmi?tir.

T.C. RESM? GAZETE

Tarih     : 12 ?ubat 1973 Pazartesi

Say?       : 14446

Mara? ?li Ad? “KAHRAMANMARA?” Olarak De?i?tirilmesi Hakk?nda Kanun

Kanun No: 1657 kabul tarihi 07.03. 1973

Madde 1- Mara? ?li “Kahramanmara? ?li” olarak de?i?tirilmi?tir.

Madde 2 Bu kanun yay?m tarihinde yürürlü?e girer

Madde 3 Bu kanunu ?çi?leri Bakan? yürütür. 09.02.1973 

AR??V BELGELERE GÖRE MARA? ADININ KAHRAMANMARA? OLARAK DE???T?R?LMES? TALEB?

Mara?’?n Kurtulu?unu bir telgrafla kutlayan Mustafa kemal Pa?a, bu telgrafta Mara?’? “Kahraman” s?fat? ile birlikte kullanmak suretiyle onurland?ran ilk ki?i oldu. Mustafa Kemal Pa?a Mara? Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ve Belediye riyasetine gönderdi?i tebrik telgraf?nda ?unlar? söyledi “ Bat? medeniyetinin lideri oldu?unu iddia eden Frans?zlar?n zulüm ve yolsuzlu?una ve 10 y?ldan beri hâkimiyetini yok etmek hareketine kar?? milletimiz silah müdafaaya mecbur olmu?tur. 20 güne yak?n bir zaman zarf?nda Ermenilerle birle?en Frans?z kuvvetlerine her türlü mahrumiyet içinde kar?? koyan ve ba?ar?l? olan Kahraman Mara?l?lar? bütün memleket nam?na tebrik ederiz. Mara?l?lar?n bu kahramanca müdafaalar? ile millet davas?n?n azamet ve yüceli?ini milletimizin ya?amak, ba??ms?z olarak ya?amak hususundaki iradelerinin bütün dünyaya kar?? ilan ettiler. ?ehitlerimize dualar, kahramanlar?m?za hürmetler,  selamlar  “ dedi.

TBMM’nin aç?lmas?ndan sonra ki süreçte Mara?’?n ad?n?n “Kahramanmara?” olarak de?i?tirilmesi gündeme geldi. Dâhiliye Nezareti konuyla ilgili olarak “Esbab-? Mucibe Layihas? “ haz?rlad?. Buna göre; Mara?l?lar?n Milli Mücadele’deki fedakârl??? ve kahramanca mücadelesinden söz edilmi? söz edilmi? ve Mara? Çiftçi murahhasalar? ?kdisat Kongresi’ne müracaat ederek Mara?’?n ad?n?n “Kahramanmara?” olarak de?i?tirilmesini talep etmi?lerdir.

Bunun gerekçesi olarak ise Anadolu’nun güneyinde yer alan Mara? Livas?n?n i?gale u?rad???, ancak Mara?l?lar?n buna kar?? ç?karak kahramanca bir mücadele sergiledikleri, bütün imkâns?zlara ra?men dü?man? ?ehirlerinden bar?nd?rmad?klar?, bunun i?gale u?rayan di?er ?ehirlerde de direni? azim ve kararl?l???n? art?rd???, Mara?’?n milli mücadele ruhunun olu?mas?nda çok büyük bir ol oynad??? belirtildi. ??galciler taraf?ndan ku?at?lm?? Ay?ntap(Gaziantep) in kurtulu?unda da Mara?l?lar?n önemli hizmetleri oldu?u ifade edildi. Bu büyük ba?ar?y? österen ?ehrin “Menak?p-? Tezkiri” için “Kahraman” unvan?n? hak etti?i ifade edildi. Dâhiliye Vekâleti, Dâhiliye Vekili Ali Fethi Bey’in bilgisi dâhilinde ve bu gerekçelerle bir kanun müsveddesi haz?rlayarak 29 MART 1923 (29/03/1339) tarihinde 1277/10689 numaral? kararla Hüseyin Rauf Bey ba?kanl???nda ki ?cra Vekilleri Heyeti’ne sundu. Ancak ?cra Vekilleri Heyeti’nin 29.03.1923 tarihli toplant?s?nda, tasla??n kanunla?t?r?lmayarak iade edilmesine karar verilmi?tir. Mara? 1973 y?l?na kadar “KAHRAMANLIK” unvan?n almaya muvaffak olamad?. 

Daha sonraki dönemde bu mesele tekrar gündeme getirilmi?tir. 1969 y?l?nda Mara? milletvekilleri ?brahim Öztürk, Mehmet Zekeriya Kür?adîn Mara? ?li ad?n?n “KAHRAMAN” olarak de?i?tirilmesine dair vermi? olduklar? kanun teklifi sonucu isim de?i?ikli?i meselesi, hem Millet Meclisi ve hem de Cumhuriyet Senatosu gündemine al?nm??t?r. Kanun teklifi hakk?nda Millet Meclisi ?çi?leri Komisyonu olumlu, Cumhuriyet Senatosu ise olumsuz rapor haz?rlam??lard?r. Hem kanun teklifi ve raporlar, her iki mecliste ayr? ayr? görü?ülmü? ve oylanm?? ancak farkl? sonuçlar ç?km??t?r. Kanun teklifi öncelikle Millet Meclisinde kabul edilirken Cumhuriyet Senatosun’da reddedilmi? ve Millet Meclisi’ne iade edilmi?rir. Daha sonra TBMM ‘de yeniden gündeme al?nan bu teklif 6 ?ubat ‘ta Mecliste müzakere edilerek tamaland?. Bu görü?melerde Cumhuriyet Senatosu’nun ret karar? kabul görmemi? ancak Anayasan?n 92. Maddesinin 8. Bendine göre 226 kabul oyunun ç?kmas? zorunlulu?u ortaya ç?km??t?r. Yap?lan oylamada yeter say?s?na ula??lm??t?r. Bu suretle TBMM’de evvelce kabul edilen metin kanunla?m??t?r. TBMM’nin 7 ?UBAT 1973 tarihinde ald??? 1657 numaral? kararla ?ehrin ad? “ KAHRAMANMARA?” olarak de?i?tirilmi?tir. Kanun 12 ?UBAT 1973 tarihinde Resmi Gazete’de yay?mlanarak yürürlü?e girmi?tir.   

Not: Mara? Milli Mücadelesi- Doç.Dr. Erhan Alpaslan 

        Milli Mücadelenin ?lk Zaferi -Necla Güney

       TBMM Tutanak Dergisi 3.D.33.C.52.B s 147-148

       T.C. Resmi Gazete, say? 14446, 12 ?ubat 1973              

(Adnan GÜLLÜ Tarih Ara?t?rmac?s? & E?itimci-Yazar)