OSMANLI'NIN ABD’Yİ VERGİYE BAĞLAMASI VE TRABLUS ANTLAŞMASI

“ABD tarihinde kendi dilinde olmayan tek uluslararası anlaşma TÜRKÇE'dir ve ABD tarihinde vergi vermeyi kabul ettiği tek ülke OSMANLI DEVLETİ'dir - ABD ile Osmanlı Devleti arasında 1795 yılında imzalanan 'TRABLUS ANLAŞMASI'dır.

III. Selim'in hükümdarlığı döneminde, Cezayir Beylerbeyi Hasan Paşa, ABD ile 5 Eylül 1795'te Türkçe bir antlaşma imzaladı. Akdeniz'de ticaret yapabilmek için imzalanan bu antlaşmayla ABD, 29 yıl boyunca Osmanlı'ya vergi ödedi. ABD'nin tarihte, vergi vermeyi kabul ettiği tek devlet Osmanlı'ydı

Beylerbeyi Cezayirli Gazi Hasan Paşa, 1793'ÜN EKİM VE KASIM aylarında 11 Amerikan gemisini ele geçirdi.  Amerikan Kongresi, 27 Mart 1794 yılında, Osmanlı denizcilerine karşı koyacak güçte savaş gemileri inşa edilmesi veya satın alınması için, Başkan George Washington'a 700.000 altına yakın harcama yetkisi verdi.

5 Eylül 1795'te ABD bu tehdide karşı bir anlaşma yapmayı kabul etti. Bu anlaşmaya göre ABD, Cezayir'deki esirlerin iadesi ve gerek Atlas Okyanusu'nda, gerekse Akdeniz'de ABD sancağı taşıyan hiçbir gemiye dokunulmaması karşılığında, tek sefer mahsus 642.000 ALTIN ve yılda 12.000 OSMANLI ALTINI (21.600 dolar) ödeyecekti. Dili Türkçe olan ve 22 maddeden oluşan anlaşmaya, Amerika Birleşik Devletleri adına JOSEPH DONALDSON ve Osmanlı adına CEZAYİR BEYLERBEYİ CEZAYİRLİ HASAN PAŞA, namıdiğer HASAN DAYI, imza attı.

 Bu, ABD'nin iki asrı aşkın tarihinde, yabancı bir dille imzalanan tek anlaşması olduğu gibi, yabancı bir devlete vergi ödenmesini kabul eden tek ABD belgesidir. Böylece Amerika Osmanlı İmparatorluğu'nun “vergi mükellefi” oldu.

 ABD, 22 maddelik bu antlaşmaya 22 maddelik tamamı Türkçe olan “Dostluk ve Barış Anlaşması” imzaladı. Bu, ABD tarihinde, yabancı bir dille imzalanan tek anlaşma olduğu gibi yabancı bir devlete vergi ödenmesini kabul eden tek AMERİKAN BELGESİDİR. ABD bu antlaşmaya 1818 yılına kadar bağlı kalmış olup ve ABD 29 yıl boyunca Osmanlı'ya vergi ödedi.

Adnan GÜLLÜ Tarih Araştırmacısı & Eğitimci-Yazar

Faydalanılan Kaynaklar:

19 yüzyıl siyasi tarih(1789-1914) Fahir Armaoğlu İstanbul 2020

Mondros,Sevr,Lozan Antlaşmaları İ.Sadi Öztürk Ankara 2004